Term
| Hverjar eru fjórar greinar atvinnulífsins? |
|
Definition
- Frumvinnslu greinar: byggist á vinnslu hráefna s.s. landbúnaður, skógarhögg, fiskveiðar og námugröftur
- Úrvinnslugreinar: breyta hráefnum í hálf/full unnar vörur = orkuvinnsla og byggingariðnaður
- Þjónustugreinar: allt framboð á þjónustu , bæði á vegum opinbera aðila, einkafyrirtækja vöruviðskipti og flutningastarfsemi.
- Upplýsingagreinar: Þróunarstörf, vinnsla og miðlun hverskyns upplýsinga á vegum opinberra stjórnvalda, einkafyrirtækja eða einstaklinga.
|
|
|
Term
Hvaða breytingar verða á hlut einstakra greina þegar land færist frá því að vera þróunarland yfir í að verða iðnríki? |
|
Definition
- Ólíkar iðngreinar þróast og verða ríkjandi á mismunandi tímum
- Þróun í iðnríkjum hefur leitt þau frá iðnaði sem byggist á hráefnum og orku, til iðnaðar sem byggist á þekkingu og tækni.
- ólíkar iðngreinar gera mismunandi kröfur til staðarins þar sem þær byggjast upp. Þessar kröfur hafa áhrif á staðarval iðnfyrirtækja.
|
|
|
Term
Hvaða þættir hafa áhrif á staðarval iðnaðar? |
|
Definition
Hráefnin (háð því hve mikilvægar náttúruauðlindir finnast),
Orkan (hvar nýtanlega orku er að finna),
Vinnuaflið (Hátækniiðnaður þarf hámenntað vinnuafl) og
Markaðurinn (hefur hag á því að vera nærri viðskiptavinunum). |
|
|
Term
Nefndu dæmi um iðnað þar sem hráefni ráða mestu um staðarval. |
|
Definition
Til dæmis fiskiðnaður, jarðefni eins og málmur, olía er jú mjög gott dæmi. |
|
|
Term
Hvers vegna hefur álverum verið valinn staður á Íslandi?
|
|
Definition
Því þar er nægilega orku að vinna á hagstæðu verði. |
|
|
Term
Hvers konar iðngreinum er helst valinn staður á láglaunasvæðum?
|
|
Definition
Vefiðnaður, handverksiðnaður |
|
|
Term
Hvers konar iðngreinum þarf að vera nærri markaði?
|
|
Definition
Matvælaiðnaður = ölverksmiðja, mjólkurbú og bakarí, einnig prentsmiðjur og viðgerðarverkstæði. |
|
|
Term
Lýstu staðarvalskenningu Webers.
|
|
Definition
Iðnfyrirtæki leita ávallt til þess staðar þar sem heildar flutningskostnaður er lægstur
(fyrirtæki leita ávallt að stað sem heildar framleiðslukostnaður væri lægstur). |
|
|
Term
Hvaða kostir fylgja svonefndum kjarnasvæðum iðnaðar?
|
|
Definition
Fyrirtæki græða á að vera nærri öðrum fyrirtækjum. Iðnfyrirtæki sem vinnur fullunnum vörum hefur hag á fyrirtækjum sem útvegar hálfunna vöru til framleiðslu. |
|
|
Term
Hvaða meginkosti sjá Austfirðingar við bygginguna álvers við Reyðarfjörð? Eru einhverjir gallar?
|
|
Definition
Þeir sjá fyrir sér meira umsvif í athafnarlífi og viðskiptum. Þá kemur meira fólk og meiri peningur. Styrkja atvinnulíf og búsetu afskekktari staða landsins. GALLAR : mengunarslys, sjónmengun og einnig umhverfisslys. |
|
|
Term
Hvers vegna hefur staðarval járn-og stálvera breyst á liðnum áratugum?
|
|
Definition
Því að járn- og stálver sem byggð voru á síðari hluta 19. aldar og fyrri hluta 20. aldar eru háð staðsetningartregðu og verða ekki auðveldlega flutt til. |
|
|
Term
Hvers vegna eru viðskipti með vörur nauðsynleg?
|
|
Definition
Við þurfum að geta selt hluti til að kaupa hluti. |
|
|
Term
|
Definition
Alþjóðar fríverslunarsáttmáli sem var gerður árið 1947. Sáttmálinn skuldbindur t.d. ríki sem veitir öðru ríki sérstök viðskiptakjör til að veita öllum aðildarríkjum sömu kjör. Flest ríki hafa skuldbundið sig að þessum sáttmála. |
|
|
Term
Hvað er ESB og hvaða ríki tilheyra því?
|
|
Definition
Evrópusambandið. Viðskiptabandalag af þeirri gerð sem nefna má tollabandalag. Þá hafa þáttökuríkin með sér fríverslun innbyrðis og hafa sameiginlega tolla gagnvart öðrum ríkjum.
Öll lönd innan Evrópu fyrir utan Ísland, Noreg, Sviss, Bosniu&Hersegovniu, Tyrkland og Hvíta Rússland, tilheyra því. |
|
|
Term
Hvað er EFTA og hvaða ríki tilheyra því?
|
|
Definition
Aðeins Ísland, Noregur, Sviss og Liechtenstein tilheyra því. |
|
|
Term
Hver er helsti munur á ESB og EFTA?
|
|
Definition
Í ESB setja öll ríkin sama toll gagnvart ríkjum utan bandalagsins en í EFTA ræður hvert ríki fyrir sig hvaða toll það setur. |
|
|
Term
|
Definition
Samningur um Evrópsk efnahagssvæði..
|
|
|
Term
|
Definition
Fríverslunarbandalag Bandaríkjanna, Kanada og Mexíkó.
|
|
|
Term
Berðu saman kosti og galla bíla, lesta, skipa og flugvéla til vöruflutninga.
|
|
Definition
Flutningar taka tíma, kosta peninga, krefjast orku og spilla umhverfinu. Aðgangur að flutningatækjum er takmarkaður við ákveðna staði. Aðgengi að sjó- og flugflutningum er oft léleg svo meira eru um að flytja með járnbrauta og vegakerfi ( hægt að flytja beint á staði ). Hagkvæmast = vörubílar á stuttum leiðum, Lestar á lengri og skip lengstu. |
|
|
Term
|
Definition
Það má nota til að skýra uppbyggingu samgangna til nýtingar auðlinda í iðnríkjunum.
1. Stofnað verlsunarstaði við ströndina til að nýta auðlindir nágrenis
2. Byggt upp samgönguleiðir(járnbrautir) inn í landið(flytja hráefni hratt og öruggt)
3. Meðfram samgönguleiðunum vaxa tengipunktar(verlsunarstaðir) = staðbundið samgöngukerfi
4. Þéttbýlisstaðir stækka = uppbygging samgöngustaða. |
|
|
Term
|
Definition
Hafa tekið breytingar á síðustu 50 árum. Áður var kannski flutt vélar eitt og banana til baka. Núna eru 90% skipa sem flytja ákveðna vöruflökka, s.s. olíu, málmgrýti, bíla eða frosin matvæli. |
|
|
Term
|
Definition
Með upplýsingatækninni hafa skapast möguleikar á sérhæfingu í atvinnulífinu. Dæmi : verkfræðingar, viðskiptafræðingar og auglýsingastofa. En á móti hefur það minnkað þörfina á að vera viðstaddur því sem er að gerast. En ef menn eru tengdir neti, síma og faxtæki þá eru þeir taldir sem íbúi í „alheimsbænum“. |
|
|
Term
Hvaða jákvæð og neikvæð áhrif fylgja miklum ferðamannastraumi?
|
|
Definition
Ferðamenn aðlaðast að þar sem loftslag er temprað og árstíðarmunur mikill. Dæmi : baðstrendur, sérstæð menning, sérstök afþreying eða íþróttir.
ÓKOSTIR : Ferðamennska dregur fram mun á lífskjöri fólks. Þeir ríku vekja biturð og reiði. Lúxushótel skapa andstæður við fátækrahverfi. |
|
|
