Klinkers worden gevormd door de positie van lippen en tong te veranderen

(makkelijk)

Medeklinkers vereisen een stop in de luchtstroom en zo een grotere spiercontrole

0-8 weken: reflexief huilen en vegetatieve geluiden

8-20 weken: kirren en lachen

16-30 weken: vocale spelletjes

25-50 weken: herhaald brabbelen

9-18 maanden: niet herhaald brabbelen en expressief jargon

Kinderen tussen 18 en 24 maanden gaan korte zinnen zeggen die louter bestaan uit inhoudwoorden

Functiewoorden worden nog niet gebruikt

Lidwoorden

Voorzetsels

Hulpwerkwoorden

1. Preverbale boodschap

2. Concepten

3. Lemma's

4. Lexemen

5. fonemen

6. Segmentatie

7. Articulatorische codes

8. Monitoring

Een klank in een taal die aanleiding geeft tot een verschil in betekenis

* Elke gesproken taal bevat 30 tot 50 fonemen.

Dat de keuze van de woordvolgorde bepaald kan worden door de restactivatie van de grammatica van de voordien geproduceerde of gehoorde zinnen

Priming van de grammatica

Op de rand van de frontale lob

Woorden worden moeilijk gevonden

De stijl van zinnen is telegrafisch

Taalbegrip is intact

De patiënt weet dat hij een probleem heeft

Temporale lob

De patiënt spreekt vloeiend, volgt de grammaticale regels

Wekt niet de indruk een probleem te hebben

Inhoud van de taal in zinloos

Patiënt heeft moeite om te begrijpen wat er tegen hem gezegd wordt

De problemen die zich voordoen bij het opdelen van klanken in woorden

Dit wordt opgelost door alle mogelijke woorden enigszins te activeren en daaruit de juiste te selecteren

1. Woorden die uit dezelfde input bestaan concureren met elkaar

2. Beklemtoonde lettergrepen vormen meestal het begin van een woord

3. Sommige fonemen komen gewoonlijk voor op de grens van twee woorden

4. Sommige kandidaatwoorden kunnen niet omdat de restfractie geen lettergreep vormt

1. Grammaticale beperkingen

2. De context van de booschap in het algemeen

De lijst van mogelijke woorden die beginnen met dezelfde klank

Selectie wordt bepaald door eerst de eerste klank, daarna de tweede, derde... enz...

Proefpersonen kregen een video te zien van iemand die    "ba" zag en een geluidsignaal van iemand die "ga" zei

Iedereen hoorde "da"

1. Er zijn duidelijke spaties in een geschreven tekst

2. Het volledige woord wordt ineens aangeboden in een geschreven tekst

3. Men kan terugkijken in de tekst

Met een snelheid van 300 woorden per minuut

(Dit tegenover 170 gesproken woorden)

Individuele verschillen

Moeilijkheid van de tekst

Het doel van de lezer

1. Fixatie

Een stilstaande periode die gebruikt wordt om informatie uit de tekst op te nemen

2. Saccade

Snelle oogbeweging om het kijkpunt van plaats te laten verschuiven

1. Visuele code

2. Auditieve code (innerlijke stem)

Hoe heet een tekst waarin de woorden aan elkaar zijn geschreven zonder spaties?

(voor 1000 nc)

1.Gebrekkig taalbegrip samenhangend met het algemene intelligentie niveau van een persoon

2. Een probleem om accuraat en vlot, geschreven woorden te herkennen

Dit staat los van het intelligentie niveau

1. Aangepast onderwijs waarbij het kind geholpen wordt om klanken in woorden te ontdekken

2. Door vanaf een jonge leeftijd klankspelletjes te spelen

3. Door extra hulp bij het leren schrijven en benoemen van letters

Ja

Dit risico wordt op 40 tot 60% geraamd bij ouders die ook dyslexie hebben

1. Het frequentie effect

2. De verwervingsleeftijd

3. Semantische priming

Hoe jonger we waren toen we een woord leerden des te sneller we het herkennen

* Dit wordt niet teniet gedaan door het frequentie effect

In dezelfde modaliteit

- Visuele priming met visuele doelwoorden

- Verbale priming met verbale doelwoorden

Bemiddelende priming

Hierbij wordt een doelwoord geprime-ed wat niet verwant is aan de prime

vb. Oorlog--- Rust (omdat vrede voor rust staat)

Het kleinste gedeelte van een woord wat een betekenis heeft of een grammaticale waarde

vb.

1. Kat

2. Kat-ten

3. Kat-ten-bak

1. Verbuigingen en vervoegingen

2. Afgeleide vormen

3. Samengestelde woorden

Werkwoord-----zelfstandignaamwoord = + er

 Brander

werkwoord----bijvoegelijknaamwoord = + baar

Brandbaar

bijvoegelijknaamwoord----Zelfstandignaamwoord= + heid

Brandbaarheid

1. Door een proces van opsplitsing in morfenen

2. Doordat ze als zodanig opgeslagen zijn in ons lexicon

Zinsleer

De theorie die zegt hoe een concrete zin moet worden gevormd

*De juiste functie toekennen aan de woorden in een zin

Naamwoorden

Gewoonlijk worden hiermee zelfstandig naamwoorden bedoeld maar het kan ook een bijvoegelijk naamwoord zijn

Minimaal een lidwoord met een zelfstandignaamwoord

Kan ook aangevuld worden met een bijvoeglijk naamwoord

Vb. De vampier

De stoute vampier 

Een hoofdwerkwoord plus een naamwoordzin

Vb. Bijt het meisje

Informatie die niet in de tekst gegeven wordt maar verondersteld wordt

Cognitieve schema' s maken dit mogelijk

Onderzoek naar de manier waarop taaluitingen in de praktijk gebruikt worden

(spreker en luisteraar passen communicatie aan zodat deze voor beiden dezelfde betekenis heeft)

1. De theorie van het semantisch netwerk

2. De theorie gebaseerd op kenmerken

3.Een theorie op het samen voorkomen van woorden

 (latente semantische analyse)

4. De theorie dat de betekenis uit het semantisch geheugen wordt gehaald door het activeren van verbale, sensorische en motorische codes

(Rogers et al)

Een psychologische representatie van alle voorwerpen die een reeks van kernattributen gemeenschappelijk hebben en zo een categorie vormen

VB. vogels

Betekenis ontstaat uit een bundel van kenmerken die geactiveerd worden bij een woord

vb. het woord "stoel" activeert de kenmerken: heeft poten, je kunt erop zitten, heeft een rugleuning

Dit model kan semantische priming nabootsen door woorden kenmerken met elkaar te laten delen

De betekenis van een woord wordt gedefinieerd als de som van de woorden die een grote kans maken om in dezelfde context voor te komen

Bv. -mes- -keuken-

(het model van latente semantische analyse)

Een reeks van knopen die verbale, sensorische en motorische codes verbinden

De betekenis van het woord " paard" is nergens opgeslagen maar het geheel van actieve knopen geeft de betekenis van dit woord

1. De prototype theorie

2. De exemplaar gebaseerde theorie

Een prototype is het beste voorbeeld van een concept

Nieuwe stimuli worden gecategoriseerd door familiegelijkenis

1. De basiscategorie (stoel)

2. De bovengeschikte categorie (meubel)

3. De ondergeschikte categorie (keukenstoel)

Een combinatie van concepten en hun relaties die als betekenis van een tekst in het geheugen opgeslagen worden

= de boodschap

1. Zonder concepten: Bij de betekenis van individuele woorden
Hier werken perceptuele kenmerken beter 

2. Met concepten: Bij tekstbegrip als geheel van proposities

1. Ze ondersteunen de boodschap

2. Ze helpen de spreker de boodschap te formuleren

3. Ze zijn een andere vorm van communicatie

(tegenstrijdigheid bij zeggen en gebaren)

Het aangeboren geestvermogen voor taal

(faculteit= het vermogen)

1. Vanuit één lexicon

2. Het competitieproces ligt ten grondslag aan woordherkenning

3. Woorden uit één taal lijken meer op elkaar dan van een andere taal

(toegevoegd)

Wanneer beschikt een kind over een volledige grammatica?

Tussen de 5 en 9 jaar

Hier moet nog wel op geoefend worden wat betreft betekenis van woorden en spraakkunstregels

Zinnen die moeilijk te begrijpen zijn omdat wij ze spontaan op de verkeerde manier ontleden

vb. 

De graaf die zijn bezit vergokt heeft nu niets meer

Zodra een concept actief wordt dan zal de activatie automatisch doorstromen naar concepten die ermee verbonden zijn

Hierdoor komt extra informatie over het concept beschikbaar