Shared Flashcard Set

Details

nowotwory
nowotwory
188
Anatomy
Undergraduate 4
05/18/2015

Additional Anatomy Flashcards

 


 

Cards

Term
Gen Rb (4)
Definition

-koduje białko,które odgrywa kluczową rolę w kontroli cyklu kom.

-mutacja- siatkówczak (retinoblastoma)

-osteosarcoma u dzieci+inne mięsaki tkanek miękkich

-rak drobnokomórkowy płuca

-rak sutka

Term
Gen p53 (Tp53) (8)
Definition

-mutacja wrodzona->zespół LI-FRAUMENI

-dziedziczony AD

-zwiększona podatność (zachorowanie

przed 45. rokiem życia) na choroby nowotworowe,szczególnie:

-mięsaki tkanek miękkich

-osteosarcoma

-rak sutka

-ostra białaczka

-guzy mózgu

-rak kory nadnerczy

Term
Gen p73
Definition
-koduje białko o właściwościach zbliżonych do p53
Term
Gen BRCA1 (mutacja) (4)
Definition

-rak sutka

-rak jajnika

-rak gruczołu krokowego

-rak jelita grubego

Term
Gen BRCA2 (mutacja) (5)
Definition

-rak sutka

-rak jajnika

-rak gruczołu krokowego

-rak pęcherza moczowego

-rak sutka u mężczyzn

Term
Gen APC (mutacja)
Definition
-gruczolakowata polipowatość jelita grubego
Term
Gen NF1 (mutacja) (6)
Definition

-neurofibromatosis 1 (czasami neurofibrosarcoma)

-także wzrost ryzyka wystąpienia:

-guza Wilmsa

-przewlekłej białaczki szpikowej

-rhabdomyosarcoma

-meningioma (oponiak)

-phaeochromocytoma

Term
NF2 (mutacja) (4)
Definition

-neurofibromatosis 2

a także:

-wzrost ryzyka schwannoma acousticum

-oponiaków

-glejaków

Term
E-kadcheryna (mutacja) (7)
Definition

-zmniejszona kohezja międzykomórkowa ->ułatwienie inwazji i występowania przerzutów w rakach

-jelita grubego

-rakach przełyku

-jajnika

-sutka

-gruczołu krokowego

-wzrost ryzyka raka żołądka

Term
Gen DCC
Definition
-w karcynogenezie raka jelita grubego
Term
VHL (Von Hoppel-Lindau) (7)
Definition

-choroba von Hippla-Lindua (Naczyniowakowatość siatkówkowo-móżdżkowa)

-2 mutacje w allelach genu VHL-jedna dziedziczona, druga spontaniczna

(od najczęstszych)

-naczyniaki krwionośne zarodkowe móżdżku

-naczyniaki siatkówki

-rak jasno komórkowy nerki

-naczyniaki krwionośne zarodkowe rdzenia kręgowego

-guz chromochłonny (pheochromocytoma)

Term
WT1
Definition
-sporadyczne postaci guzów Wilmsa
Term
Geny hamujące apoptozę
Definition

-bcl 2

-bcl xL

Term
Geny proapoptyczne
Definition

-bax

-bad

-bide

-bcl xS

Term
Protoonkogeny (4)
Definition

-stymulujące wzrost

-obecne w prawidłowej komórce

-jeśli mutacja ->onkogeny

-koduje białka regulatorów, enzymy,czynniki wzrostowe,receptory błonie itd.

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- hiperkalcemia
Definition

-spowodowana krążącym PTHrP lub osteolizą kości spowodowaną rozrostem nowotworu

-szczególnie płaskonabłonkowe nowotwory płucprodukująsubstancje zbliżónądo

PTHrP

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- hiponatremia
Definition
-najczęściej spowodowana uwalnianiem ADH
Term
Zespół paraneoplazmatyczny-zespół Cushinga
Definition

-skutek produkowania przez nowotwór związków o działaniu ACTH

-głównie drobnokomórkowe raki płuc

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- zespół Schwarza-Barttera (SIADH)
Definition
-produkowanie przez nowotwór związków o działaniu ADH
Term
Zespół paraneoplazmatyczny- Objaw Trousseau
Definition

-współistnienie nowotworu przewodu pokarmowego i zapalenia żył

-w raku trzustki i płuca

-nowotwory pp->produkcja tromboplastyny tkankowa-> powstawanie zakrzepów

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- policytemia
Definition

-w nowotworach nerek

-produkcja EPO-> policytemia

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- acanthosis nigricans
Definition

-zmiana skórna

-w nowotworach żołądka

[image]

Term
Zespół paraneoplazmatyczny- dermatomyositis
Definition

-zmiana skórna

-w nowotworach przewodu pokarmowego

[image]

Term
Rozkłady aneuploidne jądra komórkowego
Definition
Charakterystyczne dla wysoko odróźnicowanych nowotworów złośliwych
Term
Nowotwór półzłośliwy
Definition
= nowotwór o miejscowej złośliwości
Term
Geny supresorowe
Definition

-geny bramkowe (hamują proces proliferacji)

-geny opiekuńcze (utrzymują stabilność genetyczną komórki)

-Rb,p53,p73,BRCA1 i 2, APC,NF 1 i 2,E-kadcheryna, DCC, VHL,WT 1

Term
Nowotwory miejscowo złośliwe
Definition
o rak podstawnokomórkowy skóry (carcinoma basocellulare)
o glejak złośliwy mózgu (glioma malignum)
o guz mieszany ślinianek (adenoma pleomorphum)
o włókniaki powięziowe (fibroma desmoides)
Term
Stany przednowotworowe
Definition

-colitis ulcerosa-> gruczolakorak jelita grubego

-xeroderma pigmentosum->rak skóry -

cirrhosis hepatis (marskość wątroby)->carcinoma hepatocellulare

-anemia perniciosa (niedokrwistość złośliwa)-> rak żołądka

Term
nowotwór (neoplasma)-definicja
Definition
nieprawidłowa tkanka, która rozrasta się w nadmiarze i w sposób nieskoordynowany z tkankami prawidłowymi, przy czym nadmierna proliferacja utrzymuje się pomimo wyeliminowania czynnika, który ją wywołał
Term
nowotwór (neoplasma)-cechy
Definition

-nadmierna proliferacja (bezcelowa i niekorzystna dla organizmu)

-zaburzenia różnicowania komórek

-nowotwór do pewnego stopnia rośnie autonomicznie, chociaż jego wzrost jest uzależniony od dopływu krwi i niekiedy od stymulacji hormonalnej

-może powstać z każdej tkanki, której kom. zachowały zdolnośćdo podziałów

Term
Hyperplasia
Definition

· wzrost liczby komórek prawidłowych

· odwracalna

Term
Metaplazja
Definition
· zastąpienie jednego typu komórek innym
Term
Dysplazja
Definition

-Dosłownie oznacza zaburzenie wzrostu

-Jest to stan przejściowy pomiędzy rozrostem (hyperplazja) a nowotworem

Term

dysplazja- gdzie najczęściej występuje?

-czym się charakteryzuje?

Definition

-głównie w nabłonku

-charakteryzuje się:

* zaburzeniami (utratą) różnicowania komórek (zmiany cytologiczne; utrata jednorodności komórek)

*zaburzeniami (utratą) architektury

Term
Dysplastyczne komórki charakteryzuje:
Definition

o Pleomorfizm (kształtu, wielkości, zabarwienia)

o Hiperchromazja jąder

o Zwiększenie stosunku jądrowo-cytoplazmatycznego

o Zwiększona aktywność mitotyczna

o Anarchia architekturalna

o nabłonek proliferuje (rozrasta się), tworząc obraz mikroskopowy tkanki nowotworowej rozrastającej się w prawidłowych tkankach

o nie nacieka i nie daje przerzutów jak typowa tkanka nowotworowa!!!!

Term
Nasilenie zmian dysplastycznych
Definition

-w dysplazji małego stopnia zmiany występują tylko w dolnej 1/3 części nabłonka

-dysplazji dużego stopnia zmiany obejmują większość powierzchownych warstw nabłonka

Term
dysplazja-progresja i cofanie
Definition

-Zmiany dysplastyczne małego i średniego stopnia mogą ulegać regresji po usunięciu czynnika przyczynowego.

-Prawdopodobieństwo, że dysplazja dużego stopnia przejdzie w raka jest duże, chociaż nie można przewidzieć w jakim okresie czasu

Term
dysplazja w innym znaczeniu
Definition
określa nieprawidłowości budowy narządów i tkanek wynikające z zaburzonego rozwoju w okresie prenatalnym (np. dysplazja stawu biodrowego) lub w postnatalnym (np. niektóre dysplazje gruczołu mlekowego).
Term
anaplazja
Definition

· jest pojęciem używanym dla określenia prawie całkowitej utraty morfologicznych cech charakterystycznych dla tkanki dojrzałej.

· W formie przymiotnikowej stanowi synonim dużej złośliwości i znacznego odróżnicowania

Term
anaplazja-cechy
Definition

o Pleomorfizm (różne kształty komórek, organelli)

o Czasami utrata cech zróżnicowania

o Hiperchromazja

o Wzrost liczby mitoz (częściowo nieprawidłowych)

o Obecna tylko w nowotworach złośliwych

o Jest nieodwracalna

Term
Nowotwór łagodny, niezłośliwy (neoplasma benignum)-cechy
Definition

-utworzony jest z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych,

-o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek

-dobrze ograniczony, często otorbiony

-rośnie wolno, rozprężająco (uciskając sąsiadujące tkanki)

-nie daje przerzutów

-jest wyleczalny

-jego szkodliwy wpływ na ustrój może być spowodowany wydzielaniem hormonu, krwawieniami, zamknięciem światła naczynia, uciskiem nerwu albo umiejscowieniem w ważnym dla życia narządzie

Term
nowotwory pochodzenia nabłonkowego-wymienić
Definition

-gruczolak (adenoma)

-brodawczak (papilloma)

-torbielak (cystoma)

-torbielakogruczolak (cystadenoma)

-torbielakogruczolak brodawkowaty (cystadenoma papillare)

Term
gruczolak (adenoma)
Definition

– nowotwór łagodny wywodzący sięz nabłonka gruczołowego

– to ograniczony nowotwór utworzony przez dysplastyczny nabłonek gruczołowy (tworzący struktury cewkowe lub brodawkowate)

-tworzy układy gruczołowe, ale niekoniecznie struktury gruczołowe

– w 90% występuje w jelicie grubym, rzadziej w żołądku i jelicie cienkim

Term
brodawczak (papilloma)
Definition
– łagodne nowotwory nabłonkowe tworzące mikroskopowo lub makroskopowo widoczne palczaste lub brodawkowate wypustki ponad powierzchnięnabłonka (skóry i błon śluzowych uwypuklające się ponad poziom okolicznych tkanek i mające nierówną powierzchnię pokrytą delikatnymi brodawkowatymi wypustkami)
Term
torbielak (cystoma)
Definition

– zawiera torbiele czyli jamy patologiczne

-o wyściółce nabłonkowej -> prawdziwa

-bez tej wyściółki -> rzekoma

Term
torbielakogruczolak (cystadenoma)
Definition

– cechuje się rozrostami gruczolakowatymi z torbielami które mogą zawierać treść surowiczą lub śluzowatą

– bardzo często trzustka i jajnik

Term

torbielakogruczolak brodawkowaty

(cystadenoma papillare)

Definition

– łagodne guzy nabłonkowe, w których układy papilarne wrastają do przestrzeni torbielowatych

[image]

Term
Nowotwory łagodne pochodzenia mezenchymalnego- wymienić
Definition

-włókniak (fibroma – z kom. typu fibroblastów

-mięśniak gładkokomórkowy (leiomyoma) – z kom. mięśni gładkich

-chrzęstniak (chondroma) – z chrząstki

-kostniak (osteoma) – z osteoblastów

-naczyniak (haemanginoma) – z naczyń krwionośnych

-tłuszczak (lipoma) – z tkanki tłuszczowej

Term
Zmiany nienowotworowe-wymienić
Definition

· krwiak (haematoma)

· gruźliczak (tuberculoma)

· twardziel (rhinoscleroma)

· ziarniniak (granuloma)

· odpryskowiak (choristoma)

· hamartoma

Term
twardziel (rhinoscleroma)
Definition

o Cechą charakterystyczną twardzieli jest powstanie twardych jak chrząstka nacieków zapalnych

o Nacieki te mogą być rozlane lub ograniczone

o Jej umiejscowienie jest także charakterystyczne i dotyczy ujść otworów naturalnych jam górnych dróg oddechowych

[image]

Term
ziarniniak (granuloma)
Definition

o zgrupowanie epitelioidnych makrofagów oraz innych komórek zapalnych i należących do układu immunologicznego, a także macierzy pozakomórkowej

o Ziarniniaki są najczęściej otoczone przez mankiet limfocytów

Term
odpryskowiak (choristoma)
Definition

-heterotopia

-nienowotworowy guz będący zaburzeniem rozwojowym

-zaburzenie polega na obecności prawidłowo zbudowanej tkanki w nieprawidłowym (ektopowym) umiejscowieniu

Term
hamartoma
Definition
o guz o charakterze nienowotworowym, będący zaburzeniem rozwojowym. o Hamartoma zbudowany jest z dojrzałych tkanek normalnie występujących w danym narządzie, ale chaotycznie rozmieszczonych w guzie, nierzadko w zaburzonych proporcjach ilościowych
Term
Rak (carcinoma)
Definition
złośliwy nowotwór wywodzący się z kom. nabłonkowych (lub różnicujący się w tym kierunku)
Term
Rak (carcinoma)-wymienić rodzaje
Definition

· rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale)

· gruczolakorak (adenocarcinoma)

· rak urotelialny (carcinoma urotheliale)

· rak niezróżnicowany (carcinoma non differentiatum)

· rak zarodkowy (carcinoma embryonale)

Term

rak płaskonabłonkowy

(carcinoma planoepitheliale)

Definition

-różnicuje się w kierunku nabłonka wielowarstwowego płaskiego, często z cechami rogowacenia

∙ rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy (carcinoma planoephitheliale spinocellulare)

∙ rak płaskonabłonkowy rogowaciejący/nierogowaciejący (carcinoma planoephitheliale keratodes/nonkeratodes)

∙ rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare)

∙ nabłoniak limfatyczny (guz Schminckego, lymhoephitelioma)

Term
gruczolakorak (adenocarcinoma) -podział ze względu na budowę:
Definition

o Cewkowy – adenocarcinoma tubulare

o Brodawkowaty – adenocarcinoma papillare

Term

rak urotelialny

(carcinoma urotheliale)

Definition

-różnicuje się w kierunku nabłonka przejściowego

∙ powstaje w drogach moczowych (pęcherzu moczowym, moczowodzie, miedniczkach i kielichach nerkowych)

∙ nowotwór rośnie w postaci brodaweczkowatych wypustek w początkowym okresie brodaweczki te wszczepiają się w inne obszary dróg moczowych

Term

· rak niezróżnicowany

(carcinoma non differentiatum)

Definition
-budowany z kom. nie wykazujących cech różnicowania
Term

rak zarodkowy

(carcinoma embryonale)

Definition
wywodzi sięz kom. rozrodczych
Term
Mięsak (sarcoma)
Definition
= złośliwy nowotwór wywodzący się z (lub różnicujący się w kierunku) kom. i tkanek pochodzenia mezenchymalnego
Term
Mięsaki (sarcoma)-wymienić
Definition

-tłuszczakomięsak (liposarcoma) ->z tkanki tłuszczowej

-włókniakomięsak (fibrosarcoma) ->z tkanki łącznej

-chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma) ->z tkanki chrzęstnej

-kostniakomięsak (osteosarcoma) ->z tkanki kostnej

-mięsak naczyniowy (haemanginosarcoma) ->z tkanki naczyniowej

-mięsakomięsak gładkokomórkowy (leiomyosarcoma)

->z mięśni gładkich

-mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy (rhabdomyosarcoma)

-mięsako – rak (carcinosarcoma)

Term
Zmiana przednowotworowa
Definition
lokalna zmiana morfologiczna z dysplazją, która niesie ze sobą zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego (raka)
Term
Zmiana przednowotworowa- przykłady:
Definition

-adenoma villosum (gruczolak kosmkowy) w jelicie grubym stanowi podłoże rozwoju gruczolakoraka,

-leucoplakia(rogowacenie białe) błony śluzowej jamy ustnej, pochwy lub prącia,

-dysplasia w szyjce macicy,

-dysplasia nabłonka oskrzelowego u palaczy papierosów są związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka płaskonabłonkowego,

-hyperplasia atypica w przewodach sutka – raka śródprzewodowego,

-hyperplasia adenomatosa atypica endometrii– gruczolakoraka trzonu macicy

-keratosis solaris cutis– raka skóry

Term
Stan przednowotworowy
Definition
To stan nienowotworowy (jednostka chorobowa), w którym pojawia się zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego
Term
Stan przednowotworowy-przykłady
Definition

o colitis ulcerosa (wrzodziejące zapalenie jelita grubego) -gruczolakorak jelita grubego

o xeroderma pigmentosum(skóra pergaminowa) -rak skóry

o cirrhosis hepatis(marskośćwątroby) - carcinoma hepatocellulare

o anaemia perniciosa (niedokrwistość złośliwa) -rak żołądka

Term
Rak z mikroinwazją
Definition
· w odniesieniu do raka płaskonabłonkowego szyjki macicy lub sromu, określenie to oznacza raka naciekającego podścielisko na głębokośćdo 3 mm
Term
rak przedinwazyjny
Definition

· inaczej to rak in situ, albo rak śródnabłonkowy

· wzrost komórek o cechach nowotworu złośliwego ograniczony jedynie do obszaru nabłonka

(nie przekracza błony podstawnej!!!)

Term
rak przedinwazyjny-cechy
Definition

· w nabłonku na całej grubości są komórki:

o mało zróżnicowane

o ułożone bezładnie

o różnorodne co do kształtu i wielkości

o z jądrami hiperchromatycznymi

· nie daje przerzutów więc jego usunięcie z niewielkim marginesem daje całkowite wyleczenie

· aktualnie zmiany dawniej określane jako dysplazja + rak przedinwazyjny określane są jako neoplazja wewnątrznabłonkowo (śródnabłonkowa)

Term
wzrost miejscowy
Definition
gdy rozrastająca się tkanka nowotworu zachowuje kontakt z guzem pierwotnym
Term
przerzuty (metastasis)
Definition

o gdy nie ma kontaktu tkanki nowotworu z guzem pierwotnym

o rozrost odbywa się w większej lub mniejszej odległości od ogniska pierwotnego

o tylko w przypadku nowotworów złośliwych

Term
przerzuty (metastasis)- raki
Definition

raki przerzutują z reguły najpierw drogą limfatyczną

*z wyjątkiem:

-raka nerki,

-raka stercza,

-pęcherzykowego tarczycy

-gruczołowego płuc

Term
przerzuty (metastasis)-mięsaki
Definition
mięsaki przerzutują głównie droga krwi
Term
Rak nerki- przerzuty
Definition

· Do płuc (55%)

· Do kości (33%)

Term
Rak stercza- przerzuty
Definition

· Węzły chłonne miednicy małej (70%)

· Kości – 70%

· Płuca – 45%

Term
Rak sutka- przerzuty
Definition

· Węzły chłonne (głównie)

· Płuca, kości (kręgi), wątroba

Term
Rak szyjki macicy- przerzuty
Definition

· Węzły chłonne (głównie)

· Później płuca i kości

Term
Czerniak złośliwy- przerzuty
Definition

· Okoliczne węzły chłonne

· Wątroba, płuca, przewód pokarmowy

Term

MPNST- przerzuty

(Złośliwy nowotwór osłonek nerwów obwodowych (ang. malignant peripheral nerve sheath tumor)

Definition
· Płuca
Term
Mięsak Ewinga- przerzuty
Definition
· Płuca, opłucna
Term
Guz Wilmsa- przerzuty
Definition
· Płuca, wątroba
Term
droga płynu mózgowo-rdzeniowego- przerzuty
Definition

o brak przerzutów na obwód

o np. przy retinoblastomie, medullosarcoma

Term
Przerzuty- inne drogi
Definition

-droga płynu mózgowo-rdzeniowego

o brak przerzutów na obwód

o np. przy retinoblastomie, medullosarcoma

-przez kontakt

-wszczepianie się w ścianę jamy surowiczej

o np. guz jajnika w otrzewną

o rak trzustki, żołądka

Term
Nowotwór łagodny
Definition

– brak naciekania podścieliska i okolicznych tkanek (wzrost miejscowy, rozprężający)

– brak przerzutów

– brak naciekania naczyń

– powolny wzrost; rozrost w tkankach i narządach, ewentualnie wpuklanie sięponad pow. skóry i błon śluzowych

– otorebkowanie(torebka z pozostałej tkanki łącznej po kom. parenchymatycznych); wyraźne odgraniczenie od okolicznych tkanek nawet gdy nie ma torebki

– brak wznów miejscowych, brak nawrotów

– niewielka angiogeneza

– mała heterogenność na poziomie morfologicznym

– postać kulistych guzów litych lub torbielowatych

Term
Nowotwór złośliwy
Definition

– naciekanie (invasio) i niszczenieokolicznych tkanek

– wzrost egzofityczny/mezofityczny/ endofityczny

– zdolność do dawania przerzutów (metastasis)

– naciekanie naczyń (skłonność do naciekania naczyń i wzrostu w ich świetle)

– szybki wzrost

– brak otorebkowania ->zewnętrzny obrys i kształt nieregularny

– wznowy miejscowe

– duża angiogeneza

– bardzo duża heterogenność na poziomie morfologicznym

– barwa i spoistość tkanki rakowej zależą od ilości tkanki łącznej

-> duża ilość tkanki łącznej –spoistość twarda, carcinoma scirrhosum ventriculi, raki sutka z desmoplazją;

->niewielka ilośćtkanki łącznej ->barwa białawo – żółtawa, krucha i miękka spoistość

– zmiany martwicze (kruche, barwy żółtawej) i krwotoczne

Term
naciekanie(invasio)
Definition

naciekanie to wnikanie komórek nowotworu pomiędzy komórki otoczenia, a stąd ewentualnie do światła naczyń krwionośnych i chłonnych

- naciek nowotworowy zabija komórki tkanek naciekanych (tym różni sięod nacieku zapalnego)

-typy nacieku:

· wieloogniskowy (np. sutek)

· drobnoogniskowy

· rozproszone (żołądek)

Term
wzrost egzofityczny
Definition
na pow. pod postacią tworów kalafiorowatych lub grzybiastych – raki skóry
Term
wzrost mezofityczny
Definition
nacieki w głąb tkanek
Term
wzrost endofityczny
Definition
owrzodzenia – gniazda kom. rakowych dają nacieki w głąb tkanek otaczających
Term
przerzut
Definition
= nowy guz nowotworowy, powstaje w wyniku rozsiania drogą krwi lub naczyń limfatycznych i proliferacji kom. nowotworowych w odległym narządzie
Term
przerzuty drogą krwionośną najczęściej dotyczą:
Definition
wątroby i płuc
Term
guzy przerzutowe
Definition
najczęściej liczne, okrągłe, dobrze odgraniczone, różnej wielkości, miękkie, niewielka ilość podścieliska łącznotkankowego (zmiany martwicze)
Term
mięsak-przerzuty
Definition
droga krwionośna (naczynia żylne i tętnicze)
Term
rak-przerzuty
Definition
droga limfatyczna
Term
naciekanie naczyń
Definition

-carcinoma hepatocellulare (odgałęzienia żyły wrotnej i wątrobowej)

-carcinoma renis (żyła nerkowa)

Term
wznowy miejscowe
Definition

-odrastanie guzków nowotworowych w pobliżu blizny pooperacyjnej w wyniku niecałkowitego wycięcia guza lub wycięcia ze zbyt małym marginesem

-nawrót= wznowa (recidiva)

Term
Cytologiczne i histologiczne cechy złośliwości
Definition

– zwiększenie stosunku jądrowo – cytoplazmatycznego

– polimorfizm(różnorodność) wielkości, kształtu i zabarwienia jąder i kom.

– hiperchromazja jader(nadmierna barwliwość) spowodowana ­zawart. DNA

– heterochromazja jąder

– nierównomierne rozmieszczenie chromatyny na terenie jąder

– nieregularny kształt i wielkość, różne zabarwienie centromerów (grud chromatyny jądrowej)

– nieregularny obrys jąder

– błona jądrowa nieregularnie pogrubiała

– duże (ogromne) jąderka o nieregularnym kształcie

– patologiczne mitozy

– wielobiegunowe metafazy w kształcie litery X Y H, nieprawidłowe ułożenie chromosomów

– anarchia architektoniczna– brak dobrze zorganizowanych struktur

– naciekanie nowotworowe podścieliska (infiltratio neoplasmatica)

Term
Neoplazja wewnątrznabłonkowa
Definition

zmiany cytologiczne i architektoniczne nabłonka

(dawniej określane jako dysplazja i rak przedinwazyjny),

z których w różnym odsetku przypadków może rozwinąć się inwazyjna postać raka

Term
Neoplazja wewnątrznabłonkowa-cechy
Definition

∙ Komórki neoplazji wewnątrznabłonkowej nie mają dostępu do podścieliska ponieważ znajdująsię tylko w nabłonku, od podścieliska są oddzielone błoną podstawną nabłonka.

∙ NWN nie daje przerzutów

Term
Pojęcie NWN (dysplazja) stosuje się tez...
Definition
w odniesieniu do nabłonka gruczołowego np. żołądku i jelicie grubym
Term
CIN
Definition
śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy (CIN I, CIN II, CIN III)
Term

dwa rodzaje neoplazji wewnątrznabłonkowej

występujace w sutku

Definition

- tzw. rak śródprzewodowy,

· w którym nabłonek z cechami neoplazji rozrasta się wewnątrz przewodów sutka nie przekraczając błony podstawnej

-tzw. rak zrazikowy przedinwazyjny,

· gdzie mamy do czynienia z analogiczną sytuacją w zrazikach

Term
Inne przykłady NWN
Definition

§ Wewnąrznabłonkowa neoplazja sterczowa (PIN)

§ NWN nabłonka pęcherza moczowego

Term
Nowotwory miejscowo złośliwe
Definition

-to nowotwory, które mają niektóre cechy nowotworów złośliwych, ale nie dają przerzutów;

- nowotwory, które mają cechy histologiczne nowotworu łagodnego, często dają nawroty, ale nie dają przerzutów

Term
Nowotwory miejscowo złośliwe-cechy
Definition

∙ niecałkowite usunięcie często daje wznowy

∙ naciekają i niszczą podłoże

∙ może wszczepiać się i dawać wznowę

∙ nie dają przerzutów

Term
Nowotwory miejscowo złośliwe-przykłady
Definition

o rak podstawnokomórkowy skóry (carcinoma basocellulare)

o glejak złośliwy mózgu (glioma malignum)

o guz mieszany ślinianek (adenoma pleomorphum)

o włókniaki powięziowe (fibroma desmoides)

Term
Cytodiagnostyka:
Definition

– złuszczeniowa

o ocena rozmazów komórek złuszczonych samoistnie np. w płynach z jam ciała, moczu, plwocinie lub zostały złuszczone za pomocą odpowiednich szczoteczek z części pochwowej szyjki macicy, oskrzeli, żołądka, jelit.

– aspiracyjna -> biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (gruczoł sutkowy, tarczyca, płuca, przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych i wątroby)

Term
Immunocyto(histo)chemia-zastosowanie
Definition

o ocena kierunku różnicowania nowotworów, które nie wykazującech różnicowania w MO

o diagnostyka różnicowa drobnookrągłokomórkowych neo wieku dziecięcego (neuroblastoma, mięsak Ewinga, guz Wilmsa, NHL)

o ustalenie punktu wyjścia przerzutu lub szczegółowego typu nowotworu

o immunofenotypowanie białaczek i chłoniaków

o ocena obecności markerów biologicznych o znaczeniu prognostycznym lub predykcyjnym

Term
Metody morfometryczne:
Definition

– cytometria przepływowa

– automatyczna skomputeryzowana analiza obrazu

Term
cytometria przepływowa
Definition

o immunofenotypowanie i klasyfikacja białaczek i chłoniaków

o ocena klonalności rozrostów limfatycznych

o ocena rokowania w niektórych nowotworach złośliwych (ocena ploidii DNA)

Term
cytometria przepływowa
Definition

o immunofenotypowanie i klasyfikacja białaczek i chłoniaków

o ocena klonalności rozrostów limfatycznych

o ocena rokowania w niektórych nowotworach złośliwych (ocena ploidii DNA)

Term
automatyczna skomputeryzowana analiza obrazu
Definition

o obiektywna ocena stopnia proliferacji kom. nowotworowych lub obecności niektórych markerów czy białek jądrowych

§ (laserowy cytometr skaningowy = LSC -ocena apoptozy, aktywacji kom., szybkości kinetyki reakcji enzymatycznych w pojedynczych kom.)

Term
Metody cytogenetyczne i molekularne:
Definition

– wykrywanie dziedzicznych predyspozycji do rozwoju nowotworów złośliwych (wykrywanie dziedzicznie uwarunkowanych mutacji genów supresorowych i genów mutatorowych; ocena genetycznej determinacji aktywności enzymów zwiększających wrażliwośćna karcynogeny; ocena polimorfizmu genów kontrolujących syntezęniektórych cytokin)

– wykrywanie nielicznych kom. nowotworowych, które pozostały po leczeniu chorych z białaczkąlub chłoniakiem – ocena rokowania w niektórych chorobach nowotworowych

– diagnostyka chłoniaków poprzez badanie klonalnej rearanżacji limfocytarnych genów receptorowych oraz niektórych mięsaków poprzez wykrywanie specyficznych translokacji

Term
biomarkery nowotworowe
Definition

= białka cytoplazmatyczne, białka powierzchni kom., hormony, enzymy, które można wykryć różnymi metodami biochemicznymi w surowicy krwi (i innych płynach ustrojowych) u chorych z nowotworami

-prawie wszystkie markery mają właściwości antygenowe

Term
CAE (antygen karcinoembrionalny)
Definition

-rak jelita grubego,

-wątroby,

-trzustki,

-żołądka,

-płuca,

-sutka

Term
AFP (α-fetoproteina)
Definition

-rak z komórek wątrobowych,

-Yolk sac tumor

-inne nienasieniakowe guzy jąder

Term
βhCG (gonadotropina kosmówkowa)
Definition

-choriocarcinoma

-nienasieniakowe guzy jąder

Term
NSE (enolaza swoista dla neuronów)
Definition

-rak drobnokomórkowy płuca,

-neuroblastoma

Term
PSAP (kwaśna fosfataza prostatowa)
Definition
rak gruczołu krokowego
Term
PSA (antygen swoisty dla prostaty)
Definition
rak gruczołu krokowego
Term
Kalcytonina
Definition
-rak rdzeniasty tarczycy
Term
Katecholaminy
Definition
phaeochromocytoma
Term
Immunoglobuliny
Definition
szpiczak mnogi
Term
CA-15-3
Definition
rak sutka
Term
CA- 19-9
Definition
różne raki
Term
CA-125
Definition
rak jajnika
Term
TdT (transferaza nukleotydów terminalnych)
Definition
białaczki
Term
AbP53 (przeciwciała przeciwko P53)
Definition
rak jelita grubego i inne raki
Term
czynniki rakotwórcze chemiczne:
Definition

o Nitrozaminy -Wywołują głównie nowotwory wątroby

o Aflatoksyny spożywane z pokarmem - Odpowiedzialne głównie za raka wątroby

o Cykliczne węglowodory aromatyczne -Działają karcinogennie na wszystkie tkanki

· Rak płuc u palaczy

· Rak skóry u robotników drogowych

· Rak moszny u kominiarzy

o Aminy aromatyczne- Rak pęcherza moczowego

Term
Chemiczne czynniki rakotwórcze- przykłady
Definition

§ Arsen -rak w ątroby i oskrzeli

§ Azbest -rak oskrzeli i międzybłoniak

§ Aminy aromatyczne -rak pęcherza

§ Benzen -białaczki

§ Nikiel -rak oskrzeli i zatok przynosowych

§ Chlorek winylu -rak wątrobowokomórkowy

§ Alkohol -rak jamy ustnej, przełyku i krtani

§ Alkilowane cytostatyki -białaczki

§ Stilbestrol –DES -gruczolak wątroby, rak pochwy

§ Oxymetholon – syntetyczny androgen -rak w ątroby

§ Thorotrast – kontrast do analizy rentgenowskiej -naczyniakomięsak

Term
promieniowanie UV
Definition

-rak płaskonabłonkowy i rak podstawnokomórkowy skóry,

-czerniak złośliwy skóry

Term
promieniowanie X
Definition

o białaczka (przewlekła białaczka szpikowa),

o nowotwory układu limfatycznego,

o rak tarczycy (u dzieci),

o rak sutka, rak płuc

Term

wirus brodawczaka ludzkiego

(HPV= human papilloma virus)

Definition
o rak płaskonabłonkowy szyjki macicy, jamy ustnej, krtani o 80% przypadków raka inwazyjnego płaskonabłonkowego i neoplazji śródnabłonkowej szyjki macicy – HPV głównie 16 i 18 o brodawczaki – HPV 1, 2, 4, 7
Term

wirus Epsteina – Barra

(EBV)

Definition
o chłoniak Burkitta (postać afrykańska), rak noso – gardła, chłoniak z kom. B u osób z immunosupresją (infekcja HIV, przeszczepy narządów), niektóre przypadki choroby Hodgkina
Term

wirus hepatitis B

(HBV)

Definition
rak kom. wątroby
Term

wirus herpes mięsaka Kaposiego

(KSHV)

Definition
mięsak Kaposiego
Term
wirusy onkogenne RNA
Definition

– przewlekłe transformujące retrowirusy (chłoniaki, białaczki)

– ostro transformujące retrowirusy (transformacje nowotworowe, mięsaki, chłoniaki i białaczki)

– retrowirusy transaktywujace (wirus ludzkiej białaczki z kom. T typu 1 = HTLV 1, HIV 1 i HIV 2)

– białaczka, chłoniaki kom. T

Term
HELICOBACTER PYLORI
Definition
chłoniak żołądka z kom. B, rak żołądka
Term
Zmiany prowadzące do przekształcenia protoonkogenów w onkogeny:
Definition

– mutacje punktowe -przede wszystkim

– amplifikacja genów, czyli jego wielokrotne skopiowanie

– translokacje chromosomowe-> Przykłady:

§ translokacja c–mysz chromosomu 8 jako charakterystyczna cecha chłoniaka Burkitta

§ chromosom Philadelphia, obecny u 90% chorych na przewlekłąbiałaczkę szpikową

Term
zespół paraneoplazmatyczny
Definition

-zespół objawów towarzyszących procesowi nowotworowemu, wynikający z produkcji hormonów ekotopowych (czyli produkcja hormonów przez tkankę nowotworową poza układem dokrewnym) lub wydalania produktów przemiany materii komórek nowotworowych

*Objawy te nie sązwiązane z umiejscowieniem nowotworu, ani z obecnością przerzutów, ani z wydzielaniem hormonów charakterystycznych dla tkanki z której nowotwór się wywodzi

Term
Ektopowa produkcja hormonów
Definition
Takie uwalnianie nie podlega kontroli sprzężenia zwrotnego, jednak w przeważającej postaci prohormon wykazuje małą aktywność biologiczną
Term
Ektopowa produkcja hormonów-Przykłady
Definition

§ ACTH àrak oskrzeli, wątroby, nerek

§ ADH àrak drobnokomórkowy oskrzeli, rak trzustki i prostaty

§ FSH/MSH àrak oskrzeli § TSH àrak oskrzeli, jąder, kosmówczak

§ HCG àrak oskrzeli, jąder, piersi

§ Glukagon àrak trzustki, nerki, jelita cienkiego

§ Insulina ànowotwory łagodne mezenchymy brzusznej, rak wątroby, trzustki

§ Gastryna àrak trzustki, jelita cienkiego

§ EPO àrak oskrzeli, w ątroby, mięsak macicy, naczyniak płodowy

§ VIP àrak trzustki, zwojak złośliwy

§ PTH àrak oskrzeli, rak jasnokomórkowy nerki

§ Kalcytonina àrak oskrzeli, tarczycy, piersi

§ Serotonina àrakowiak, rak jajnika, trzustki

Term
Cachexia neoplasmatica
Definition
· U chorych z rozsianą chorobą nowotworową często obserwuje się duży spadek wagi ciała, utratę łaknienia, ogólne osłabienie i niedokrwistość
Term
TNM
Definition

Klasyfikacja TNM pomaga w planowaniu leczenia i w ocenie jego wyników, daje wskazówki co do rokowania.

Term
TNM-skala 4-stopniowa
Definition

o I – nowotwór w najwcześniejszej fazie rozwoju (przerzycie pięcioletnie 75-100% leczonych)

o IV – nowotwór bardzo zaawansowany (przeżycie pięcioletnie do 25% leczonych)

Term
G (grading)
Definition

o To histopatologiczna strefa zróżnicowania nowotworu

o G opisuje agresywność rozwoju nowotworu złośliwego w oparciu o kryteria złośliwości histologicznej

o Opiera się na ocenie anaplazji a więc odsetku niezróżnicowanych komórek w utkaniu nowotworu złośliwego

o Świadczy o liczbie komórek niezróżnicowanych w nowotworze w stosunku do komórek w pełni zróżnicowanych

o To skala trzy lub czterostopniowa

§ G1 –mała liczba komórek niezróżnicowanych (dojrzały nowotwór)

§ G3 – duża liczba komórek niezróżnicowanych

o Im większy jest G tym bardziej złośliwy jest nowotwór i ma większe skłonności ekspansywne

Term
stopień histologicznej złośliwości nowotworu
Definition

· I (niska złośliwość),

· II (średni stopień złośliwości),

· III (wysoka złośliwość),

*stopień histologicznej złośliwości określa się w trzystopniowej skali (dla glejaków w czterostopniowej)

Term
Dojrzewanie
Definition

o jeżeli odnosi siędo okresu płodowego, jest równoznaczne z procesem różnicowania. Jednakże, proces specjalizacji morfologiczno-czynnościowej tkanek i komórek częstokroćwykracza poza ten okres.

o Stad, choć pojecie dojrzewania obejmuje całość okresu specjalizowania komórek i tkanek, jest ono najczęściej używane do określenia jego końcowej fazy, zarówno w życiu płodowym jak i pozapłodowym.

o Pierwotna komórka zarodkowa może dojrzewać w wielu kierunkach, osiągając w prawidłowych warunkach poziom zróżnicowania odpowiedni dla danego okresu rozwojowego. W czasie tego procesu komórka coraz bardziej specjalizuje się, a możliwości jej dalszego różnicowania się ulegają redukcji

Term
Dojrzałość nowotworu
Definition
o wyznaczona jest przez fenotyp dominującej populacji komórkowej z czym wiążą się cechy tkankotworcze (histioformatywne) guza, w którym cześć komórek dojrzewa, zaś pozostałe stanowią elementy zapasowe. Punktem odniesienia dla określenia dojrzałości tkanki nowotwowej są wzorce tkankowe występujące w poszczególnych etapach rozwoju płodowego.
Term
Dyskarioza
Definition

czyli zespół zmian morfologicznych dotyczących jądra komórkowego na które składają się:

§ nadbarwliwośći różnobarwliwość,

§ powiekszenie i zróżnicowanie wielkosci

§ niekiedy też wielojadrowość komórek

(łac. hyperchromatosis, heterochromatosis, hypernucleosis, heteronucleosis, polynucleosis).

Term
Różnicowanie
Definition

o jest procesem oznaczającym ukierunkowanie rozwoju morfologiczno-czynnościowego komórek i tkanek w życiu płodowym, większość komórek i tkanek zakańcza swoja specjalizacje w okresie płodowym lub krotko po urodzeniu, stając siętkankami zróżnicowanymi (lub inaczej dojrzałymi) z morfologicznego punktu widzenia.

o Część komórek i tkanek kształtuje jednak swój fenotyp także w różnych okresach życia pozapłodowego

§ Gdy komórki te ulęgają dalszej specjalizacji (np. komórki układu immunologicznego),jeśli obserwuje sięw zmianie rozrostowej, nazywane jest prosoplasją (np. rogowacenie nabłonka paraepidermalnego w krtani)

§ Gdy zmienia jej kierunek, przekształcając swój fenotyp àmetaplazja (np. przekształcenie nabłonka gruczołowego w nabłonek wielowarstwowy plaski).

Term

Odróżnicowywanie

(łac. dedifferentiatio)

Definition

o nie jest odwrotnością różnicowania, lecz postępującąutrata morfologiczno-czynnościowych cech nabytych przez komórki w ich dotychczasowym rozwoju. o Odróżnicowanie może dotyczyćzarówno komórek dojrzałych (wysoko zróżnicowanych), jak równieżkomórek i tkanek płodowych, a zatem nie w pełni dojrzałych.

o Odróżnicowywanie polega na nabywaniu nowych cech w wyniku zmiany genomu. Stopień odróżnicowania na ogół rośnie w trakcie progresji nowotworu, gdyż zmiany w genomie komórki transformowanej nowotworowo powodują coraz wyraźniejsze odkształcenia jej fenotypu.

Term
Ploidia
Definition

o jest określeniem ilości materiału genetycznego w jądrze komórkowym.

o Komórki somatyczne, które znajdująsięw okresie spoczynkowym, zawierają diploidalna ilość materiału genetycznego odpowiadającą podwójnemu garniturowi chromosomów

o Możliwe rozkłady komórek

§ rozkłady diploidalne -charakterystyczne dla prawidłowych tkanek,

§ rozkłady tetraploidalne -stwierdza się podwyższony odsetek komórek zawierających więcej niż diploidalną ilość DNA (zwykle odpowiadają poczwórnej liczbie chromosomów)- świadczy to o zwiększonej aktywności mitotycznej

· charakterystyczne dla nowotworów łagodnych, zmian odczynowych oraz dla nieznacznie odróżnicowanych nowotworów złośliwych,

Term
rozkłady aneuploidalne
Definition

· charakterystyczne dla wysoce odróżnicowanych nowotworów złośliwych

· podział materiału genetycznego do komórek potomnych jest nierównomierny, tj. nie będący krotnością DNA przypadającego na garnitur chromosomalny (rozkłady aneuploidalne).

Term
dwie techniki oceny ploidii
Definition

§ cytometria statyczna

(mikrodensytometria w cyfrowym obrazie mikroskopowym)

§ cytometria przepływowa.

Term
Nowotwór o złośliwości granicznej (ang. borderline malignancy)
Definition

o jest niezbyt szczęśliwym określeniem oznaczającym fakt niemożności precyzyjnego określenia na podstawie obrazu histologicznego jego charakteru biologicznego

(tzn. czy będzie on tworzył przerzuty czy teżnie)

o Tego typu nowotworów nie należy mylić z nowotworami półzłośliwymi.

Term

Nowotwór dobrze zróżnicowany

(łac. neoplasma bene differentiatum)

Definition

o może być nowotworem dojrzałym lub niedojrzałym.

o Dobrze zróżnicowany nowotwór dojrzały (łac. neoplasma maturum bene differentiatum) jest zbudowany z wysoko wyspecjalizowanych komórek tworzących struktury histologiczne podobne do tkanek ustroju dorosłego, choć niekoniecznie typowych dla narządu w którym nowotwór powstał.

o Nowotwór taki może powstać

§ Z komórki macierzystej o wysokim stopniu dojrzałości, · nasilenie odróżnicowania w trakcie progresji nie jest duże (np. w raku watrobowokomórkwym beleczkowym); § z komórki macierzystej o niskim stopniu specjalizacji. · różnicowanie siękomórek nowotworu zachodzi równolegle z ich proliferacja (np. w potworniaku dojrzałym).

Term

Dobrze zróżnicowany nowotwór niedojrzały

(łac. neoplasma immaturum bene differentiatum)

Definition

o mimo budowy charakterystycznej dla tkanek zarodkowych, rośnie powoli i nie tworzy przerzutów (np. łac. chondroblastoma, adnexoblastoma cutis)

o W takich wypadkach należy przyjąć, że proliferacja nowotworowa przebiegała bez odróżnicowania, i podczas replikacji został utrzymany fenotyp nie w pełni dojrzałej komórki macierzystej nowotworu

o Tradycyjnie wobec takich nowotworów stosuje się końcówkę “blastoma”

Term

Nowotwór źle zróżnicowany

(łac. neoplasma male differentiatum)

Definition

o może również być nowotworem dojrzałym lub niedojrzałym

o Przedstawia on sobą obraz histologiczny i cytologiczny różniący się znacznie od przypuszczalnego wzorca tkankowego i komórkowego

(tkanki/komórki dojrzałej lub zarodkowej)

o Źle zróżnicowany nowotwór dojrzały to w istocie nowotwór odróżnicowany; na jego dojrzałość wskazywać może histioformatywność ogniskowa, pozwalająca określićtyp nowotworu.

Term

Źle zróżnicowany nowotwór niedojrzały

(łac. neoplasma male differentiatum immaturum)

Definition

o to guz w którym tkanka zarodkowa, a wiec nie w pełni dojrzała ulega podczas proliferacji jeszcze dodatkowemu odróżnicowaniu. Powstaje wówczas na ogół wysokozłośliwy nowotwór (np. łac. carcinoma embryonale)

o Tradycyjnie wiele nowotworów niedojrzałych, zarówno dobrze jak i źle zróżnicowanych, zwykło się określać przymiotnikiem płodowy (łac. foetale) lub zarodkowy (łac. embryonale).

Term

Nowotwór (guz) niesklasyfikowany

(łac. neoplasma (tumor) nonclassificatum)

Definition
jest nazwą guza, który nie mieści się w kryteriach diagnostycznych żadnej z dotychczas opisanych jednostek onkologicznych
Term

Nowotwór pierwotny

(łac. neoplasma primitivum vel primarium) określonego narządu

Definition

o jest tą częścią guza, która mieści się w granicach anatomicznych narządu w którym doszło do jedno- lub wieloogniskowego rozrostu nowotworowego.

o Nie jest nowotworem pierwotnym ta część guza, która penetruje sąsiadujące struktury np. poprzez naciekanie.

o Pojęcie to należy odróżnić od pojęcia pierwotnego ogniska nowotworowego (łac. focus neoplasmaticus primarius), czyli często hipotetycznego miejsca w którym najwcześniej doszło do rozrostu złośliwego.

Term

Rak przedinwazyjny

(łac. carcinoma praeinvasivum)

Definition
to nowotwór w którym rozrost nowotworowy nie przekroczył błony podstawnej nabłonka z którego się wywodzi.
Term
Nowotwory wtórne
Definition
-określenie nowotworów złośliwych i półzłośliwych, które zajmują określony narząd w wyniku przerzutów (łac. metastasis), wszczepiania (łac. implantatio), bądź nacieku przez ciągłość (łac. infiltratio per continuationem) z sąsiedztwa.
Term
Uogólniona choroba nowotworowa
Definition
o określamy zespól ogólnoustrojowych zmian czynnościowych (w tym także psychicznych) i organicznych wynikających przyczynowo z rozległego (najczęściej wieloogniskowego) zajęcia narządów przez rozrastającą się złośliwą tkankę nowotworowej, niezależnie od pierwotnego ogniska rozrostu.
Term
Wtórnie uogólniona choroba nowotworowa
Definition
to generalizacja procesu chorobowego w wyniku przerzutów (łac. metastases) poza narząd pierwotnie zajęty przez guz
Term
Pierwotnie uogólniona choroba nowotworowa
Definition
oznacza rozrosty polegające na ogólnoustrojowym rozplemie nowotworowym tkanki, w których nie można określić pierwotnej lokalizacji narządowej. W takich przypadkach ogniska rozrostu złośliwego zwykło się określać mianem nacieków
Term
nacieki (infiltrationes)
Definition
o W przypadkach pierwotnie uogólnionych chorób nowotworowych, gdzie wyróżnienie pierwotnej lokalizacji rozrostu jest niemożliwe, ogniska rozrostu złośliwego zwykło się określać terminem nacieków (np. nacieki białaczkowe - łac. infiltrationes leucaemicae)
Term

Guz Wilmsa (nerczak płodowy, nerczak zarodkowy, nerczak złośliwy, łac. nephroblastoma)

[z wiki]

Definition

– złośliwy nowotwór nerki wieku dziecięcego

-jest drugim co do częstości (po neuroblastoma) pozaczaszkowym guzem litym u dzieci

- związek wystąpienia choroby z mutacjami genów WT1 i WT2

-Guz wywodzi się z niskozróżnicowanej blastemy nerkowej, tzw. pozostałości nefrogennych. Stan obecności tej przetrwałej tkanki płodowej w nerkach określa się jako nefroblastomatozę (nephroblastomatosis); wykrywana jest u około 1% noworodków.

[image]

Term
zróżnicowanie
Definition
-odnosi się do stopnia, w jakim komórki miąższowe nowotworu przypominają porównywalne prawidłowe komórki zarówno morfologicznie, jak i czynnościowo
Term
nowotwór anaplastyczny
Definition
-to tak nisko zróżnicowany nowotwór, że nie można określić jego kierunku różnicowania na podstawie badania w mikroskopie świetlnym
Term

rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy

(carcinoma planoephitheliale spinocellulare)

Definition

cechą charakterystyczną jest pojawianie się zrogowaciałych struktur

mikroskopowych tzw. pereł rakowych

Term
perły rakowe
Definition

-zrogowaciałe struktury

mikroskopowe

-rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy

(carcinoma planoephitheliale spinocellulare)

Term

rak podstawnokomórkowy

(carcinoma basocellulare)

Definition

· charakterystyczny palisadowy układ komórek na obwodzie gniazd rakowych

· miejscowa złośliwość

Term
nabłoniak limfatyczny
Definition

=guz Schminckego, lymhoephitelioma

· dotyczy zwykle migdałków

Term

gruczolakorak (adenocarcinoma) -

podział ze względu na wydzielane substancje:

Definition

o Surowicze

o Śluzowe

Term

gruczolakorak (adenocarcinoma)

-podział ze względu na wydzielanie śluzu:

Definition

· o Gruczolakorak śluzotwórczy (adenocarcinoma mucinosum)

– obecne wydzielanie śluzu do światła gruczołów

o Gruczolakorak śluzowatokomórkowy (adenocarcinoma mucocellulare)

– obecne tworzenie śluzu w obrębie komórek

o Gruczolakorak galaretowaty (adenocarcinoma gelatinosum) – obecne tworzenie śluzu z wydaleniem go do podścieliska

§ nowotwory wydzielające śluz są promieniooporne !!!

Term

gruczolakorak (adenocarcinoma)

-podział ze względu na kształt komórki

Definition

o Wałeczkowatokomórkowy

o Sześciennokomórkowy

Term

gruczolakorak (adenocarcinoma)

-podział ze względu na desmoplazję (czyli rozplem elementów łącznotkankowych podścieliska)

Definition

o Twardy -> ze znaczą przewagą podścieliska

o Miękki lub rdzeniasty -> ze skąpym podścieliskiem guza

Term
naczyniak
Definition

-nietypowy nowotwór łagodny

– brak torebki,

-nieregularny obrys,

-wnikanie pomiędzy utkanie narządu miąższowego

Term

Nerwiak zarodkowy

(nerwiak płodowy, zwojak zarodkowy, łac. neuroblastoma)

Definition

-złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek cewy nerwowej (neuroblastów)

-jest najczęstszym nowotworem rozpoznawanym u niemowląt

Term

Nerwiakowłókniakowatości

(neurofibromatozy, łac. neurofibromatoses)

Definition

-grupa chorób genetycznych dziedziczonych autosomalnie dominująco cechujących się obecnością licznych, niezłośliwych nowotworów pochodzenia nerwowego

-Niezależnie od typu możliwe jest złośliwienie zmian guzowatych, a także obserwuje się zwiększone ryzyko wystąpienia innych guzów - glejaków, oponiaków lub guza chromochłonnego rdzenia nadnerczy.

Term
NF1
Definition
  • dotyczy 90% chorych.
  • Charakteryzuje się triadą objawów: obecnością licznych nerwiakowłókniaków (guzków podskórnych zbudowanych z elementów nerwów obwodowych oraz fibroblastów), plamami na skórze o wyglądzie "kawy z mlekiem" (café-au-lait) oraz zmianami barwnikowymi tęczówki (guzki Lischa).
  • Niekiedy nerwiakowłókniaki mogą być obecne w innych lokalizacjach, np. narządach wewnętrznych.[image]
Term
NF2
Definition

-dawniej nazywana obustronną neurofibromatozą nerwu słuchowego lub typu centralnego)

-Objawy: plamy kawowe, nerwiaki nerwów słuchowych, oponiaki.

Term

Mięsak Ewinga także guz Ewinga

(łac. sarcoma Ewingi)

Definition

– pierwotny, złośliwy nowotwór kości, dotykający najczęściej dzieci i młodych dorosłych

-Guz pierwotnie wyrasta z jamy szpikowej kości. Mięsak Ewinga podobnie jak PNET należący do tzw. rodziny guzów Ewinga ma przypuszczalnie pochodzenie nerwowe i wywodzi się z pierwotnych i niezróżnicowanych komórek mezenchymy szpiku kostnego

[image]

Term
TNM-tumor
Definition

o Tumor

§ Opisuje wielkość guza pierwotnego

§ T1,2,3,4 – kolejne stopnie rozwoju pierwotnego ogniska nowotworu

§ Im większa liczba tym guz większy

Term
TNM-nodes
Definition

o Nodes

§ Opisuje przerzuty do węzłów chłonnych

§ N1,2,3,4 – kolejne liczby to przerzuty do węzłów coraz odleglejszych od guza pierwotnego

Term
TNM -Metasteses
Definition

o Metastases

§ Opisuje przerzuty odległe (narządowe)

§ Albo są albo ich nie ma

Supporting users have an ad free experience!